Dualizm w dawnych literaturach romańskich

33,00 zł
0

Historia cywilizacji obfituje w przykłady ilustrujące powtarzalność zarówno w wymiarze jednostkowym, jak i społecznym. Kultura żywi się replikami, kopiami, imitacjami, efektem mise en abyme czy odbiciem lustrzanym. Choć dualizm może wydawać się wynalazkiem współczesnym, powstałym w epoce, w której zwielokrotnianie stało się sposobem tworzenia i zarazem kluczem do interpretacji, to jednak jego obecność odnotowuje się od czasów starożytnych. Pojęcie dualizmu (łac. dualis) skłania do refleksji nad złożonością zjawisk mających podłoże filozoficzno-metafizyczne (dualizm antropologiczny, na przykładzie Platona, który przeciwstawił sobie duszę i ciało, choć człowiek był dla niego bardziej duszą niż ciałem lub Kartezjusza, dla którego ciało i umysł stanowiły odrębne substancje, substancję duchową [res cogitans] i substancję materialną [res extensa]) lub podłoże teologiczne (świat ludzki–świat boski, piekło–niebo). W ujęciu literaturoznawczym, zagadnienie dualizmu przyjmuje więc istnienie dwóch różnych i niesprowadzalnych do siebie wzajemnie czynnych zasad (np. duch i materia, ciało i dusza), ale może również zakładać szczególnego rodzaju pluralizm, w którym występuje mnogość interakcji między różnymi komponentami przekładających się na przykład na ciągłą ewolucję i rozwój. Dualizm znajduje wyraz również w formie wypowiedzi, w przypadku kiedy różne formy nakładają się na siebie lub gdy utwór literacki przejmuje cechy charakterystyczne dla dwóch (lub większej liczby) różnych gatunków, wpływając na hybrydyczny charakter dzieła. W wielu przypadkach wszelkie spekulacje na temat pojęć podobieństwa, tożsamości i różnicy odwołują się do rzeczywistości historyczno-emiprycznej, metafizycznej oraz do tradycji opartej na kodach, toposach i kanonach. Sztuka figuratywna, język i literatura w szczególności wydają się dobrym przykładem mnogości możliwości interpretacyjnych, jakie stwarza zaproponowany temat: transformacje mimesis, metatekstualność, topika sobowtórów, postaci bliźniaczych, odbić lustrzanych, refleksów onirycznych, masek, przebrań, deformacji, zamian, duplikatów; retoryka oparta na podwojeniu lub analogii: metafora, metonimia, chiasm, antyteza; tekst nowy jako rezultat, który nie może obyć się bez oryginału: parodia, groteska, aluzja, plagiat, parafraza, przekład, adaptacja.

 

[Z Wprowadzenia]

 

Publikacja dofinansowana przez Uniwersytet Śląski w Katowicach.

Kategoria:

Autor: pod redakcją Anety Chmiel i Andrzeja Rabsztyna

ISBN   978-83-8183-115-4
Wymiary  150 x 210 mm
Liczba stron  222
Rok wydania  2021

Wprowadzenie

 

I. Postać/figura

 

Joanna Gorecka-Kalita

Miłośnik czy karzeł?

Spiritus i caro w Powieści o Tristanie Thomasa z Anglii

 

Joanna Augustyn

Kobiecy głos i męski strój.

O twórczości Marty jako żonglera w Ysaïe le Triste

 

Katarzyna Setkowicz

„Wiedz, moja pani — powiedziała — że jestem mężczyzną, a nie kobietą: o zjawisku crossdressingu w romansach rycerskich Feliciano de Silva

 

Maja Pawłowska

Celadon i Alexis, jego żeńska wersja

 

Tomasz Wysłobocki

Jan Jakub Rousseau o wychowaniu, czyli inne oblicze Emila i Zofii

 

II. Temat/motyw

 

Aneta Chmiel

Na rozstaju. Parodia klasycznej podróży w poemacie Baldus Teofila Folenga

 

Dariusz Krawczyk

Motyw czarnej miłości we francuskiej poezji barokowej

 

Justyna Giernatowska

Delectare, movere, docere — dualizm w krwawym fait divers szesnasto- i siedemnastowiecznej Francji

 

Monika Kulesza

Symbolika sokoła w kilku utworach siedemnastowiecznych (La Fontaine, pani de Villedieu, MarieAnne Barbier)

 

Izabella Zatorska

Wolter i Diderot: od dualizmu do pluralizmu?

 

III. Gatunek/forma

Anna Gęsicka

Po co „przepisywać” fahliaux?

Funkcja prologu w teatralnych adaptacjach Jeana Otta (XX w.)

 

Agata Sobczyk

Klasztorne romanse, czyli o nieszczelności granic

 

Witold Pietrzak

Francuskie martyrologium protestanckie w XVI wieku:

problem gatunku

 

Magdalena Wandzioch

Dualizm baśni Perraulta w XIX wieku

 

Ewa Kalinowska

Czerwony kapturek i czerwona burka, czyli jak Charles Perrault zawędrował do Arabii

 

NOTY O AUTORACH