Autorka, dokonując przeglądu chorób nadreprezentowanych w literaturze nowoczesnej, podkreśla ich epistemologiczny potencjał i ich wpływ na proces twórczy. Jej książka stanowi zaproszenie do opisu narracji maladycznych nie tyle w oparciu o dobrze znane kategorie autobiografizmu, autokreacji i autoportretu, lecz także z wykorzystaniem narzędzi oferowanych w ramach affective studies. Ładoń restytuuje kategorię doświadczenia w badaniach literackich i uświadamia, że cielesność ma niebagatelny wpływ na kształt i jakość narracji, ponieważ stanowi filtr, poprzez który cierpienie i ból odciskają swoją sygnaturę na sposobie pisania.

Układem kompozycyjnym książki rządzi nie tyle porządek historycznoliteracki (choć otwiera ją tekst o cielesnych przygodach gruźlika w „Czarodziejskiej górze” Thomasa Manna i zapiskach Franza Kafki), ile zasada eksponowania szerokiego wachlarza chorób, które trapią nowoczesne społeczeństwa (gruźlica, choroby onkologiczne, zawał, choroby psychiczne). Książkę zamyka rozdział o transmisji traumy, której depozytariuszką stała się Grażyna Jagielska. Ostatni fragment przynosi też gorzką wiedzę o możliwości współchorowania i dzielenia obaw i lęków partnera, które wpływają na stan zdrowia psychicznego domowników. Traumatyczne doświadczenia, które stają się udziałem Jagielskiego, niespodziewanie obciążają, pozostającą poza stresogennym centrum wydarzeń, żonę. [...]

Poza tym warto odnotować, że badaczka dołożyła wszelkich starań, by obok narracji męskich pojawiły się także kobiece, dzięki czemu system parytetowy pozwala czytelnikowi na śledzenie różnic w sposobach zapisu doświadczenia choroby. Podstawową różnicą, którą można zaobserwować w zapisach kobiet, jest silnie sprzężenie kondycji fizycznej/wyglądu z tożsamością. Ubytek macicy (lub piersi) powoduje u chorych dewaluację własnej wartości i podważa kobiecość, której pełnia może ujawnić się za sprawą sprawnego organu, posiadającego kluczowe znaczenie w procesie rozrodczym. Kobiece narracje z racji defektów piszących lokują się po stronie tego, co wstrętne, abiektalne. Co prawda sama badaczka podkreśla brak radykalnych różnic między zapisem chorób dokonanym przez kobiety i mężczyzn (zob. s. 28), to jednak pewne subtelne różnice istnieją i można je wychwycić, dowodząc, że „w pisarstwie kobiet mamy więcej uników, kostiumu, zasłon (toalet, makijaży)” (s. 27). [...]

Andrzej Juchniewicz

SENS WYCIEKA Z CHOROBY KROPLA PO KROPLI...

ArtPapier, sierpień 15-16 (375-376) / 2019