O śląskiej ojczyźnie polszczyźnie w "Śląsku"

35,00 zł
0

Kiedy w jednym z internetowych komentarzy związanych z ostatnim meczem w reprezentacji Polski naszego znakomitego bramkarza Artura Boruca przeczytałem, że czasem „zdarzało mu się puścić farfocla”, nie mogłem natychmiast nie uświadomić sobie, że ja – stary piłkarz i kibic – od dzieciństwa używam słowa farfocel, farfocle w zupełnie innym znaczeniu. Ponieważ od zawsze nie lubiłem zup z pływającymi w nich w nadmiarze jarzynami (do dziś nie jadam dlatego barszczu ukraińskiego!), krzywiąc się, nazywałem te warzywne dodatki albo paparuchami, albo właśnie farfoclami. Tych pierwszych nie ma w tradycyjnych, papierowych (jak się potocznie mówi) słownikach, leksykony elektroniczne natomiast przypisują paparuchowi znaczenia: „osoba niestarannie wykonująca swoje obowiązki; partacz, niezguła”, pejoratywnie „paparazzo” (na pewno przez skojarzenia brzmieniowe; paparazzo, w l.mn. paparazzi – przypomnijmy – to popularna nazwa fotoreporterów działających zwykle na własna rękę, specjalizujących się w wykonywaniu zdjęć znanych osób; słowo wywodzi się z filmu Federico Felliniego z roku 1960 Słodkie życie, w którym jedną z postaci jest natarczywy fotograf o imieniu Paparazzo, grany przez Waltera Santesso). Słownik slangu definiuje paparucha jako „darmozjada” i jako „Cygana”, w Słowniku gwary uczniowskiej zaś pod red. prof. Haliny Zgółkowej z roku 2004 jest on określeniem „człowieka niezdarnego, ślamazary” oraz – ogólnie – „nauczyciela”. Jak widać, paparuch w moim języku osobniczym i moich najbliższych z domu rodzinnego funkcjonował w zupełnie innym, co najważniejsze – nieosobowym, znaczeniu!

(fragment)

Kategoria:

Autor: Jan Miodek

ISBN   978-83-8183-019-5
Wymiary  125x205
Liczba stron  324
Rok wydania  2020

Wstęp

Dydaktyczne walory śląskich gwar

Ksiądz Emil Szramek o dialekcie śląskim

Stanisław Rospond

Florian Śmieja

Daniela Kadłubca śląszczyzna cieszyńska

Cliwota w czas powieruchy

Frazeologizmy gwar śląskich

Kożdy majster mo wihajster

O gwarowych wierszach dla dzieci Wiktora Bugli

O książce Pawła Prandziocha z Lisowa

Pszczyńskie perły słowa polskiego

W dolinie Stobrawy

W Popielowie i w Starych Siołkowicach

Wele gwarowej hołdy Wiktora Bugli

Wielkopolsko-śląskie powinowactwa językowe

Ale hica!

Barborka — Gody — Dzieciątko — betlejka

Dęga, podwiel i ostuda

Drapko, gibko, wartko

Farfocle

Flama domowej fajerki

Goście z Żyrowej

Hajmat to świat!

I zbyte, Zbychu!

Wonio — w śląskich gwarach i w staropolszczyźnie

Jo — śląski pieron

„Leciała do siedloka na robota”

Leluja

Luft, lufcik, luftnąć się

„Miesionczek cesty porozświycoł”

My są tukej!

Nudelkula i kartofelzupa

Od błechy do warzy

Piejoki i kokoty

Pragliwo baba

Przedsia

Roznazywać się

Rozprowiać — łozprowiać

Sfanzolony wzrok

Siupy — siupnąć — sipieć — sipa

Smol to!

Soronie, przychlibki i asiki

Spozierająca szwarna dziołcha

Stoć, śmioć się — czytać, pisać

Ty giździe!

Tyn isty

Udrzistany

Wonio — w śląskich gwarach i w staropolszczyźnie

Wy podciepy!

Za bajtla

Zolyty i umizgliwe seplenienie

„Zwożą stromy z Baraniej”

Płonki, wieprzki i świętojanki

„Dziecka, niy reptejcie!”

„Wyzgiernie błyskoł”

Gustlik i Zeflik w drodze do Chechła

O Nankerze, Piekarach, Kamieniu i Dąbrowce

W linii ojca — Ślązak!

Kadłubek ze skworcym na trześni

Kubiczek, Waniczek, Stasiczek, Jasiczek

„Miasto rodzinne, miasto gwarkow...”

„Chareu” — pierwszy zapis Chorzowa

Nysianie i kalecianie

„Już wysechł Stok Wrzący”

W Koszęcinie i w jego okolicach

O Bytomiu, Miechowicach i Łagiewnikach

O Brynowie i innych dzielnicach Katowic

Od Ochodźca do Ochojca

Panewniki

Z Chełmu Śląskiego i z Wirku

Od Dbry i Zadbrza do Brdy i Zabrza

O Pyskowicach i Prochowicach

Gidle

Do Siewierza — do Siewiora

Siemonia, Siemianowice, Siemowit

Opole i Opolszczyzna

Ozimek i Mała Panew

Sławięcice, Ujazd, Kędzierzyn, Koźle, Kłodnica

Dolnośląskie zdroje i uzdrowiska

Wleń i cząstka -vel-

W Strzegomiu

W Lubinie, w Ciaśnie i na Miechowicach

W Gryfowie, w Mirsku, w Świebodzicach i w Wałbrzychu

Szczepanow i Stefanow

Szczedrzykowice — Szczodre, Jezierzany — Jeziorany

Do Żarowa przez Osiek

W Kątach Wrocławskich