Zbiór tekstów „Kobiety do czytania” powstał jako odpowiedź na cykl szkiców „Ukosem”, których bohaterami byli autorzy książek z początku pierwszej dekady dwudziestego pierwszego wieku, wtedy gdy odkrywaliśmy Szczepana Twardocha czy czytaliśmy będącego chyba w najlepszej formie Michała Witkowskiego. Tym razem, w innej rzeczywistości medialnej i popkulturowej, krytyk wkracza na bardziej grząski, jak mam wrażenie, teren – pisania o literaturze pisanej przez kobiety bez odcienia protekcjonalizmu oraz unikając zarzutu o mizoginizm. Autor tłumaczy się z intencji we wstępnym rozdziale i nie zamierzam w tym miejscu powtarzać jego argumentacji, aby nie pozbawiać czytelnika przyjemności lektury. Gdyż przyjemność czytania tekstów Nowackiego pozostaje niezmienna. [...]

Nowacki rozlicza autorki, jak i ich wydawców, pochopnie i bezpodstawnie szarżujących na okładkach zapowiedziami kolejnych przełomów, z deklaracji – prawdziwie kobieca historia, po raz pierwszy na polskim rynku, herstoria – aby posłużyć się jedną z etykiet, którą analizuje. Właśnie w szkicu dotyczącym herstorii, w którym opisuje powieść „Nieczułość” Martyny Bundy, jak i „Górę Tajget” Anny Dziewit-Meller, obnaża pozorność opisu historii z kobiecego punktu widzenia i raczej bezlitośnie punktuje szereg nielogiczności, które jak przyznaje sam autor, skłaniają do zaczepek ze strony krytyka – „czy chodzi o świadome, herstorycznie motywowane lekceważenie historii, czy raczej o zwykłą ignorancję, która przecież nie ma płci (zawsze jest unisex)?” (s. 156). Nie poruszamy się już w obrębie rozróżnień na literaturę wysoką i niską – popularną czy artystyczną, lecz jesteśmy zanurzeni w rzeczywistości obietnic, reklamy, etykiet czy ratingów, w której niewielu z nas daje radę oprzeć się pokusie sprawdzenia ocen wystawionych przez innych czytelników, odbiorców; algorytmy proponują nam kolejne filmy do obejrzenia i w ten sposób pozostajemy w bezpiecznym kręgu dokonanych wyborów, w strefie komfortu jako czytelniczki określonej pisarki i sprzedawanej przez nią opowieści. Kupujemy też otoczkę – awangardowej, feministycznej lub ciepłej kobiety. [...]

Mirella Siedlaczek-Mikoda

KIEDY KRYTYK MÓWI: SPRAWDZAM

ArtPapier, 1 kwietnia 7 (391) / 2020